Alicja Dąbrowska
Problematyka artykułu mieści się w kręgu rozpoznań kategorii: choroba jako obiektywne pojęcie biologiczne a poczucie dyskomfortu w powieści H. Sienkiewicza Bez dogmatu. W tle nadrzędnej problematyki choroby jako psychicznej newrozy, wydobyta zostaje choroba w znaczeniu dolegliwości fizycznej/cielesnej. Refleksja pisarza na temat chorobowych dolegliwości fizycznych jest prezentowana w odniesieniu do różnych bohaterów powieściowych, zarówno głównego, jak drugoplanowych i epizodycznych. Pozwala ona określić ukazane współczesne społeczeństwo u schyłku XIX wieku jako skalane psycho-fizycznymi schorzeniami, patologiami, dysfunkcjami najróżniejszego autoramentu. Wizerunek taki koresponduje ze stanowiskiem pisarza w kwestii powracającej w drugiej połowie XIX stulecia, pod wpływem myślenia biologiczno-darwinowskiego, sarmackiej witalności i pozytywnego wartościowania ciała. To przeświadczenie kompensować miało poczucie dekadencji przeciążonej refleksyjnością, indywidualizmem, nerwowością, chorobami, słabością fizyczną współczesnej cywilizacji, przeciwstawiając cherlactwu duchowemu i fizycznemu epoki modernizmu ludzi silnych i zdrowych fizycznie.
Słowa kluczowe: choroba biologiczna, aspekt obiektywny, poczucie dyskomfortu, newroza, powieść, profesja lekarza, rody przeżyte
Katarzyna Kowalik
W artykule analizie poddana została powieść włoskiego pisarza okresu dekadentyzmu, Itala Sveva, pt. Zeno Cosini. Dzieło pod wieloma względami może zostać zaklasyfikowane jako przykład narracji maladycznej – jego główną oś stanowi motyw poszukiwania przyczyn złego stanu zdrowia tytułowego bohatera za pośrednictwem mniej lub bardziej konwencjonalnych metod, a w końcu poprzez terapię psychoanalityczną. Rozważania w formie przygotowywanego na jej potrzeby dziennika prowadzą do sportretowania społeczeństwa początku XX wieku we Włoszech i w Europie, które z choroby wieku jest w stanie uleczyć już tylko kataklizm wielkiej wojny.
Słowa kluczowe: Italo Svevo, Zeno Cosini, dekadentyzm, choroba, psychoanaliza, inetto
Marek Kurkiewicz
Artykuł przynosi refleksję dotyczącą pierwiastków maladycznych w prozie zapomnianego bydgoskiego pisarza – Kazimierza Kummera. W swojej twórczości stosuje on rozmaite strategie, częściej nawiązując do konkretnych przypadków destabilizujących lub warunkujących życie bohaterów, rzadziej eksponując metaforyczny wymiar przywoływanych chorób lub przypadłości zdrowotnych. W opowiadaniach, w których mniejszą lub większą rolę odgrywa narracja maladyczna, różny jest stopień jej intensyfikacji: od incydentalnych, niewiele znaczących zastosowań, poprzez wydarzenia istotne, mające ważny wpływ na kształt utworu, po kluczowe, wokół których zorganizowana jest fabuła. Autor nie boi się trudnych pytań i co istotne, wpisuje dyskurs maladyczny nie tyle w powszechną kondycję ludzkości, a raczej w los konkretnego społeczeństwa i przede wszystkim pojedynczego człowieka.
Słowa kluczowe: Kazimierz Kummer, proza, pierwiastki maladyczne, lekarz, wykluczenie
Ireneusz Szczukowski
W twórczości Tkaczyszyna-Dyckiego szpital to jedno z wielu miejsc podporządkowanych symbolicznej podróży do kresu nocy. Jest ono o tyle ważne, o ile bezpośrednio odnosi się do doświadczenia autobiograficznego – choroby i umierania matki. Szpital staje się miejscem objawienia wiedzy o sobie jako o podmiocie naznaczonym monstrualnością życia, ale szukającym ocalenia w niedoskonałej poetyckiej mowie.
Słowa kluczowe: poezja Tkaczyszyna-Dyckiego, matka, choroba, szpital
Marta Zambrzycka
Tematem tekstu jest choroba jako metafora dysfunkcyjnych relacji społecznych, przedstawiona na przykładzie powieści Za zapachem mięsa współczesnej ukraińskiej pisarki Luko Daszwar. Odwołując się do najsłynniejszego bodajże tekstu analizującego kulturowy wymiar choroby, możemy stwierdzić, iż w kontekście społecznym nabiera ona cech metafory, wykraczając daleko poza sferę somatyczną i przenosząc swoje „piętno” na różne obiekty i zjawiska. „Jeśli coś określane jest jako chore, oznacza to, że jest odrażające.” -pisze Susan Sontag. Luko Daszwar kreuje zdecydowanie odrażający obraz ukraińskiego współczesnego społeczeństwa, wykorzystując metaforę choroby nowotworowej.
Słowa kluczowe: choroba, rak, metafora, społeczeństwo, dysfunkcja
Agata Iżykowska
Artykuł stanowi próbę interpretacji ostatniego dramatu Sarah Kane – Psychosis 4.48. Autorka, przedstawia ten kanoniczny dla teatru okrucieństwa tekst, jako formę autoterapeutyczną zmagań Kane z depresją w trakcie pobytu w zakładzie dla osób psychicznie chorych. Jako metodologię autorka przedstawia performatywność języka Johna Austina oraz wskazuje na poszczególne performatywy oraz nadużycia w obrębie dramatu. Ukazuje również jak formy arteterapeutyczne znajdują swoje odzwierciedlenie w tekście brytyjskiej dramatopisarki.
Słowa kluczowe: Kane, dramat, autoterapia, arteterapia, performatywność, 4.48 Psychosis
ERRATA: Przypis 4 na s. 94 powinien brzmieć: "Autorką przekładu w nawiasie kwadratowym jest Agata Iżykowska-Uszczyk. Autorką tłumaczenia sztuki "Psychosis 4.48" jest Klaudyna Rozhin".
Bernadetta Darska
Recenzja książki "Po Czarnobylu / Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki", I. Boruszkowska, K. Glinianowicz, A. Grzemska, P. Krupa (red.), Kraków 2017.
Barbara Stelingowska
Recenzja książek N. Gaiman, "Mitologia nordycka", przeł. P. Braiter, Warszawa 2017 oraz R. L. Green, "Mity skandynawskie. Oparte na staroskandynawskich poematach i opowieściach", przeł. Z.A. Królicki, Poznań 2017.
Ireneusz Szczukowski
Recenzja książki "Wzorce osbowe w dawnej literaturze i kulturze polskiej", B. M. Puchalska-Dąbrowska i E.A. Jurkowska (red.), Białystok 2018.
This paper considers disease as an objective biological notion and as the feeling of discomfort in the novel Bez dogmatu by Henryk Sienkiewicz. With the overarching problem of disease as psychological neurosis in the background, disease is understood as a physical/bodily ailment. Sienkiewicz’s deliberation on physical ill health is presented in relation to various characters in the novel, both the protagonist as well as the supporting and tertiary characters. It enables Sienkiewicz to illustrate contemporary society at the end of the 19th century as beset by psychophysiological sickness, pathologies and dysfunctions of various sorts. This image corresponds with the author’s stance on the question of Sarmatian vitality and a positive valuation of the body which re-emerged under the influence of biological and Darwinian thinking. The Sarmatian idea was meant to compensate for the feeling of decadence, overburdened with reflectiveness, individualism, nervousness, diseases, and the physical weakness of modern civilisation. The spiritual and physical feebleness of the modern era was contrasted with strong and physically healthy people.
Keywords: biological disease, objective aspect, feeling of illness, neurosis, novel, occupation of physician, obsolete families
In this article I will analyse the novel Zeno’s Conscience by Italo Svevo, an Italian writer of the Decadent Movement. The work can be classified as an example of an illness narrative: its main theme is the search for the causes of the main character’s ill health by more or less conventional methods and finally by psychoanalytical therapy. For this therapy the main character prepares reflections in the form of a diary and portrays society at the beginning of the 20th century in Italy and in Europe. Only the cataclysm of a great war can heal the century’s illness.
Keywords: Italo Svevo, Zeno Cosini, Decadence, illness, psychoanalysis
The article reflects upon the malady elements in the prose of the forgotten writer from Bydgoszcz – Kazimierz Kummer. In his work he used various strategies, often referring to specific incidents which destabilised or conditioned the lives of his characters and, less frequently, exposing the metaphorical dimension of the diseases or medical ailments described. In the stories in which the illness narrative plays a smaller or a greater role, the degree of its intensification varies from incidental uses of little significance, to important events that greatly impact the shape of the work, to the key plot points around which the story is organised. The author is not afraid to ask difficult questions and, importantly, inscribes the malady discourse not so much into the general human condition, but rather into the fate of a particular society and, above all, of a single person.
Keywords: Kummer, prose, malady elements, doctor, exclusion
In Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki`s poetry the hospital is one of the many places subordinated to a symbolic journey to the end of the night. It is important as long as it directly refers to the autobiographical experience – a mother's illness and dying. The hospital becomes a place of revealing knowledge about yourself as a subject marked by the monstrosity of life, still looking for salvation in imperfect poetic speech.
Keywords: Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki`s poetry, mother, illness, hospital
This article considers illness as presented in The smell of meat by popular contemporary Ukrainian writer Luko Dashvar as a metaphor of dysfunctional social relations. Referring to his most famous text and analysing the cultural dimension of illness, it can be concluded that disease in a social context acquires the characteristics of a metaphor, going far beyond a somatic sphere and transferring its "stigma" to various objects and phenomena. Susan Sontag writes that "Something is said to be disease-like, meaning that it is disgusting or ugly." Luko Dashvar paints a strongly repulsive picture of Ukrainian modern society, using the metaphor of cancer.
Keywords: disease, cancer, metaphor, society, dysfunction
The article constitutes and attempt to interpret the last Sarah Kane drama – 4.48 Psychosis. This is a canonical text for the theatre of cruelty / In-Yer-Face theatre. The author of this article demonstrates that the text can be seen as Kane’s autotherapy while she struggled with depression in an institution for the mentally ill. The author presents the performativity of John Austin's language and points out particular performatives and abuses within the drama. The article also focuses on an idea that art-therapy forms are reflected in the text of this British playwright.
Keywords: Kane, drama, autotherapy, art-therapy, performativity, 4.48 Psychosis
Revision of book "Po Czarnobylu / Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki", I. Boruszkowska, K. Glinianowicz, A. Grzemska, P. Krupa (red.), Kraków 2017.
Revision of book N. Gaiman, "Mitologia nordycka", przeł. P. Braiter, Warszawa 2017 and R. L. Green, "Mity skandynawskie. Oparte na staroskandynawskich poematach i opowieściach", przeł. Z.A. Królicki, Poznań 2017.
Revision of book "Wzorce osbowe w dawnej literaturze i kulturze polskiej", B. M. Puchalska-Dąbrowska i E.A. Jurkowska (red.), Białystok 2018.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe